بیماری آبسه مغزی

آبسه مغزی یا اپیدورال نوعی عفونت در داخل مغز است که محدود به قسمت عفونی شده مغز بوده و معمولا یک یا چند قسمت مغز را در بر می‌گیرد. این بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد مغز و نخاع می‌شود.

نکته اصلی در درمان آبسه مغزی تشخیص زودهنگام بیماری است. بیماران مبتلا به آبسه مغزی باید فورا در بیمارستان بستری شوند و خیلی سریع آنتی بیوتیک مصرف کرده و احتمالا جراحی شوند و تحت مراقبت باشند.

هدف از درمان بیماری کاهش فشار موجود در سر و در صورت نیاز، تخلیه عفونت است. برای کنترل عفونت، تشنج، تب و دیگر مشکلات موجود از دارو استفاده می‌شود.

شدت بیماری به شدت عفونت در مغز بستگی دارد و وجود بیماری یا مشکلی در دیگر اعضای بدن نیز بر بیمار تاثیر می‌گذارد. در مواردی که بیماری فرد خیلی شدید باشد، بیمار برای تنفس راحت‌تر به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز خواهد داشت.

بیماری آبسه و عفونت مغزی در بزرگسالان

آیا آبسه مغزی خطرناک است؟

هرچند امروزه احتمال ابتلا به آبسه مغزی بسیار کم است اما آبسه مغز زندگی فرد را به خطر می‌اندازد و باید هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود.

روش‌های درمانی مختلفی، مانند دارو و جراحی، برای درمان آبسه مغز وجود دارد که پزشک با توجه به اندازه، محل و ویژگی‌های آن، یکی از روش‌ها را برای درمان بیمار انتخاب می‌کند.

دکتر متخصص مغز و اعصاب پس از تشخیص بیماری و با توجه به شرایط بیمار، بهترین روش درمان را برای او تجویز می‌کند.

علت ایجاد آبسه مغزی

رایج‌ترین علت آبسه مغزی یک ویروس، قارچ یا باکتری است که از میان این سه، باکتری رایج‌ترین و مهم‌ترین علت ایجاد آبسه مغز می‌باشد.

یک ویروس یا باکتری به سه روش می‌تواند وارد بدن شده و مغز را عفونی کند. این سه روش عبارتند از:

• عفونت بخشی دیگر از جمجمه مانند عفونت گوش، سینوزیت یا آبسه دندان که مستقیما به مغز می‌رسد.
• عفونت قسمتی از بدن، مانند عفونتی که باعث ذات الریه می‌شود و از طریق خون به مغز می‌رسد.
• تروما، مانند وارد شدن آسیب شدید به سر که باعث شکستگی جمجمه شده و باکتری یا قارچ از راه شکستگی وارد مغز می‌شوند

با وجود موارد فوق، در برخی موارد منبع عفونت ناشناخته باقی می‌ماند.

چه عواملی باعث عفونت در مغز می‌شود؟

عواملی که ممکن است منجر به عفونت مغزی شوند عبارتند از:

• بیماری قلبی مادرزادی
• بیماری مننژیت
• عفونت مزمن گوش میانی و سینوس‌ها
• عفونت صورت یا پوست سر
• آسیب به سر یا شکستگی جمجمه
• تراکشن، یک وسیله پزشکی که دارای پایه‌ها یا پیچ‌هایی است که دور سر قرار داده می‌شود تا سر و گردن را بی‌حرکت نگه دارد. تراکشن در بیمارانی که دچار شکستگی گردن شده‌اند یا در جراحی‌هایی که نیاز به ثابت ماندن سر و گردن است، استفاده می‌شود.
• عفونت در اثر استفاده از شانت (وسیله‌ای که برای تخلیه مایع نخاعی اضافی استفاده می‌شود.)
• دیابت
• سیستم ایمنی سرکوب شده، وضعیتی که در آن بخاطر شرایط ژنتیکی یا مصرف داروهای قوی سرکوب کننده سیستم ایمنی، توانایی بدن برای مبارزه با عفونت دچار نقص و اختلال می‌شود.

نشانه ها و علائم آبسه مغزی

علائم آبسه در مغز ممکن است به سرعت یا به تدریج ظاهر شوند. این علائم عبارتند از:

• سردرد، که معمولا سردرد شدید در یک قسمت از سر است و با داروهای مسکن نیز تسکین پیدا نمی‌کند.
• تغییر وضعیت مغزی، مانند گیجی یا تحریک پذیری
• مشکل در عملکرد سیستم عصبی، مانند ضعف عضلانی، لکنت زبان یا فلج شدن یک طرف بدن
• تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر
• تشنج
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تغییر دید، مانند دوبینی چشم و تاری دید (در اثر فشاری که آبسه روی عصب بینایی وارد می‌کند)

عوارض آبسه مغزی

عوارض آیسه مغز شامل موارد زیر است:

• آبسه مجدد
• آسیب مغز
• صرع
• مننژیت

آبسه مجدد

اگر بیمار احتمال دهد که آبسه عود کرده باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. احتمال آبسه مجدد در افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری قلبی سینوسی بیشتر است.

آسیب مغز

اگر آسیب خفیف یا ملایمی به مغز وارد شود، به مرور زمان بهبود می‌یابد اما آسیب شدید مغزی احتمالا دائمی خواهد بود و تاخیر در تشخیص و درمان برای بیمار خطرناک است.

صرع

افراد مبتلا به بیماری صرع مرتب تشنج می‌کنند.

مننژیت

مننژیت عفونتی کشنده‌ است که پرده مننژ مغز را درگیر کرده و نیاز به درمان فوری دارد و بیشتر در کودکان رایج است.

نحوه تشخیص آبسه مغزی

اگر فرد مشکوک به آبسه مغز باشد، پزشک یک ارزیابی اولیه بر اساس علائم بیماری، سابقه پزشکی و اینکه آیا فرد اخیرا به عفونت یا بیماری‌ ضعیف کننده سیستم ایمنی‌ مبتلا شده یا نه انجام می‌دهد.

برای تشخیص عفونت مغزی آزمایش‌های خون، ادرار و مدفوع انجام می‌شود. دیگر آزمایش‌های تشخیصی مورد استفاده عبارتند از:

• عکس رادیوگرافی
• ام آر آی
• سی تی اسکن
• کشت خلط سینه
• لومبار پانکچر (اسپینال تپ)

عکس رادیوگرافی

نوعی آزمایش تشخیصی است که از پرتوهایی با انرژی الکترومغناطیس برای تهیه تصویر از بافت‌ها، استخوان‌ها و اجزای داخلی مغز بر روی یک فیلم استفاده می‌کند.

ام آر آی برای تشخیص عفونت در مغز

ام آر آی (تصویرسازی با روش رزونانس مغناطیسی) یک روش تشخیصی است که در آن از آهن‌رباهای بزرگ، رادیوفرکانسی و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. ممکن است در حین اسکن از ماده کنتراست داخل وریدی استفاده شود تا آبسه بهتر نشان داده شود.

کاربرد سی تی اسکن برای تشخیص عفونت مغزی

سی تی اسکن نوعی تصویربرداری تشخیصی است که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر عکس‌های افقی یا محوری (که برش نامیده می‌شوند) از بدن تهیه می‌کند.

در سی تی اسکن تصاویر دقیقی از قسمت‌های مختلف بدن، از جمله استخوان‌ها، عضلات، چربی‌ها و اندام‌های دیگر تهیه می‌شود. سی تی اسکن نسبت یه عکس رادیوگرافی جزئیات بیشتری را نشان می‌دهد.

کشت خلط سینه

یک آزمایش تشخیصی بر روی اخلاطی که از ریه به دهان آمده و دفع می‌شود انجام می‌گیرد. کشت خلط معمولا برای تائید وجود عفونت انجام می‌شود.

لومبار پانکچر (اسپینال تپ) و تشخیص آبسه مغزی

یک سوزن مخصوص در قسمت پایین کمر، در داخل مجرای نخاعی قرار داده می‌شود. مجرای نخاعی همان فضای اطراف نخاع است. سپس فشار مجرای نخاعی و مغز اندازه‌گیری می‌شود.

ممکن است مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی برداشته شده و آزمایش شود تا پزشک اطمینان حاصل کند که آیا عفونت یا مشکل دیگری وجود دارد یا خیر. اگر مغز دچار تورم شدید باشد یا تغییری در بافت‌های مغز مشاهده شود، ممکن است از روش لومبار پانکچر برای تشخیص عفونت یا بیماری استفاده شود.

گاهی ممکن است اصلا از لومبار پانکچر استفاده نشود (زیرا ممکن است بیمار دچار فتق مغزی شود یعنی مغز فشرده شده و سپس در اثر فشار زیاد، تغییر کند).

راههای درمان آبسه مغزی

آبسه مغزی یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود. تورمی که در اثر آبسه به وجود می‌آید ممکن است مانع رسیدن غذا و اکسیژن به مغز شود. همچنین خطر پارگی آن نیز وجود دارد. اگر عفونت مغز درمان نشود، منجر به آسیب دائمی مغز شده و کشنده خواهد بود.

روش های درمان عفونت مغزی عبارتند از:

• درمان دارویی
• جراحی آبسه مغز

داروهای آبسه مغزی

اگر آبسه در قسمت‌های عمقی مغز یا کمتر از ۵/۲ سانتیمتر باشد، احتمالا با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. همچنین از آنتی بیوتیک برای درمان هر نوع عفونت دیگری که باعث ایجاد آبسه شده نیز استفاده می‌شود.

در اکثر موارد پزشک قبل از تشخیص نهایی، درمان با آنتی بیوتیک را شروع می‌کند تا خطر ایجاد علائم دیگر را کاهش دهد. معمولا پزشکان انواع مختلف آنتی بیوتیک که برای ازبین بردن باکتری‌های مختلف مناسب هستند را تجویز می‌کنند. ممکن است بیمار به بیش از یک نوع آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد.

درمان آبسه مغزی با دارو

جراحی آبسه مغزی

معمولا اگر آبسه با آنتی بیوتیک، کوچک‌تر نشود، جراحی عفونت مغز پیشنهاد می‌شود. همچنین اگر آبسه بیش از ۵/۲ سانتیمتر باشد، جراحی برای بیمار بهتر است. برداشت آبسه با جراحی معمولا با بازکردن جمجمه و کشیدن آب آبسه انجام می‌شود.

مایع خارج شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا علت عفونت مشخص شود. آگاهی از علت عفونت باعث می‌شود پزشک مناسب‌ترین آنتی بیوتیک را برای فرد تجویز کند. اگر آنتی بیوتیک موثر نباشد، بیمار به جراحی نیاز خواهد داشت. بنابراین آگاهی از علت آبسه برای انتخاب بهترین روش درمان ضروری است.

جراحی شامل تخلیه عفونت‌ها از طریق ایجاد یک سوراخ در جمجمه (مکش ساده) یا باز کردن جمجمه وبرداشت کامل آبسه (کرانیوتومی) می‌باشد.